Kan damarlarının duvarlarında kan tarafından uygulanan kuvvet, kan basıncı (BP) olarak bilinir. Kalbin damarları kasılmasına ve pompalara kan pompalamasıyla ölçülen basınç, sistolik kan basıncı olarak adlandırılır ve kalp rahatladığında kanla doldukça ölçülen basınç, diyastolik kan basıncı olarak adlandırılır.
BP birimi milimetre cıvadır (mmHg). Yetişkinler için normal kan basıncı aralığı 120-80 mmHg’dir (sistolik 120’nin altında olmalı, diastolik ise 80’in altında olmalıdır). Erkekler ve kadınlar için ideal kan basıncı (40 yaşın üstündeki kadınlar ve 50 yaşın üstündeki kadınlar için) biraz farklı olabilir. Her yıl daha fazla çocuğa yüksek tansiyon tanısı konması korkutucu bir gerçektir.
Hipertansiyon ve Hipotansiyon Nedir?
BP normal seviyelerden daha yüksek olanlara yüksek BP (HBP) veya hipertansiyon denir. Kalbe ve atardamarlara fazla yüklenmeye neden olur. Belirli bir süre içinde belirli miktarda kanı pompalamak için kalbin daha fazla kuvvete ihtiyaç duyduğunu gösterir. Hipotansiyonda durum tam olarak zıttır. Normalden düşük olan BP düzeylerinin yaşandığı durum hipotansiyon olarak adlandırılır. Genellikle baş dönmesi ile sonuçlanır. Yaşlanma daha yüksek düzeyde BP ile sonuçlanır. Tüm kliniklerde belirli çocuk ve yetişkin gruplarının boy, kilo ve Vücut Kitle İndeksi (BMI) verileri kullanılarak hazırlanan resmi kan basıncı yüzdelik çizelgeleri mevcuttur.
Prehipertansiyon
İnsanların kan basıncı seviyeleri normalden biraz yüksek olduğunda “ön hipertansiyon” geçirdikleri söyleniyor. Sistolik KB 120 ile 139 arasında olabilir ve diyastolik KB 80 ile 89 arasında olabilir. Prehipertansiyon tanısı konan kişi hipertansiyon gelişimi için daha yüksek risk altındadır. Ancak bu aşamada, kararında beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilir.
Kan Basıncını Etkileyen Faktörler
Kan basıncı seviyeleri her dakika değişim gösterebilir. Kişinin yaşı, cinsiyeti, boyu, kilosu ve genel sağlığına göre değişir.Bazı faktörlerde kan basıncını etkiler:
- Fiziksel veya duygusal stres
- Yanlış beslenme
- Aşırı tuz tüketimi
- Yaşam tarzı
- Sigara
- Aşırı alkol alımı
- Aşırı kafein tüketimi
- Doğum kontrol haplarının aşırı kullanımı
- Genetik eğilim
- Fazla kilo
- Obezite
- Gebelik
- Menopoz, östrojen (BP’yi düzenlemeye yardımcı olan hormon) seviyeleri önemli ölçüde düştüğünde
Çocuklar ve Yetişkinler için Yaş Grafiği
| Yaş Grubu | Yaş | Küçük (Sistolik BP) | Büyük (Diyastolik BP) |
| Çocuk | 3-6 Yıl | 116 | 76 |
| Çocuk | 7-10 Yıl | 122 | 78 |
| Çocuk | 11-13 Yıl | 126 | 82 |
| Gençler | 14-16Yıl | 136 | 86 |
| Genç Yetişkinler İçin En Uygun Seviye | 17-19 Yıl | 120’den küçük veya eşit | 85’den küçük veya eşit |
| Yetişkinlerde | 20-24 Yıl | 120 | 79 |
| Yetişkinlerde | 25-29 Yaş | 121 | 80 |
| Yetişkinlerde | 30-34 | 122 | 81 |
| Yetişkinlerde | 35-39 | 123 | 82 |
| Yetişkinlerde | 40-44 | 125 | 83 |
| Yetişkinlerde | 45-49 | 127 | 84 |
| Yetişkinlerde | 50-54 | 129 | 85 |
| Yetişkinlerde | 55-59 | 131 | 86 |
| Yetişkinlerde | 60 yaş ve üstü | 134 | 87 |
Çocuklar İçin Cinsiyete Göre BP Grafiği
| Yaş | Erkek (mmHg) | Kız (mmHg) |
| 1-3 | 80/34 ila 120/75 | 83/38 ila 117/76 |
| 4-6 | 88/47 ila 128/84 | 88/50 ila 122/83 |
| 7-10 | 92/53 ila 130/90 | 93/55 ila 129/88 |
Normalden daha erken doğmuş bebekler (37 haftalık hamilelikten önce) veya kalp / böbrek problemleri ile doğan bebekler yüksek BP belirtileri sergileyebilir.
Araştırmalar, obezitenin ve aşırı tuz tüketiminin, 8-17 yaş arası çocuklarda yüksek tansiyona katkıda bulunan başlıca faktörler olduğunu göstermektedir. Ailede hipertansiyon öyküsü ve sağlıksız yaşam tarzı başlıca risk faktörlerinden bazılarıdır. Aşırı miktarda abur cubur tüketimi, beslenmedeki temel besin maddelerinin eksikliği, stres, yetersiz fiziksel aktivite, daha yüksek vücut kitlesi ve daha büyük bir bel, gençlerde yüksek BP’ye neden olabilir.
Normal, Yüksek ve Düşük Tansiyon
| Basınç Seviyesi | Küçük (Systolik (mmHg) | Büyük (Diastolik (mmHg) |
| Düşük Kan Basıncı (Hipotansiyon) | 50 – 90 | 35 – 60 |
| Hafif Düşük Tansiyon | 90 – 100 | 60 – 70 |
| Normal Kan Basıncı | 100 – 130 | 70 – 85 |
| Hafif Yüksek Tansiyon | 130 – 140 | 85 – 90 |
| Orta derecede yüksek tansiyon | 140 – 160 | 90 – 110 |
| Ağır Kan Basıncı (Hipertansiyon) | 160 – 230 | 110 – 135 |
Birçok insan yüksek tansiyona sahip olup olmadıklarını kontrol etmek için uğraşmıyor. Durum tedavi edilmezse, göz, kalp, beyin ve böbrekler gibi hayati organlara zarar verebilir. Erken tanı konulduğunda, hızlı tedavi ve düzenli izleme, kan basıncındaki yüksek seviyedeki çocuğun aktif ve normal bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir. Rutin sağlık kontrolleri, durumun erken bir aşamada tespit edilmesine yardımcı olur ve basit beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri ile bunu kontrol etmek daha kolay hale gelir.
Uyarı:Bu makale sadece bilgilendirme amaçlıdır ve bir uzman doktor tavsiyesinin yerini alamaz.