Kesilmiş bir ağacın gövdesinde halkalar olduğunu çoğumuz biliyoruz. Bir ağacın yaşını belirlemek için önce bu halkalardan yararlanılır. Aslında bu halkalar sadece ağacın yaşını göstermezler.Bunun yanında daha birçok önemli bilgiyi içinde barındırır.
Ağaç halkalarının oluşumu mevsimlerle ilişkilidir. Mevsimsel farklılıkların bulunduğu kuzey yarıkürede sürekli büyüme olmayıp, ilkbaharla birlikte hızlanır ve yazın azalır. İşte bu büyüme hızı farklılığı olması nedeniyle ilkbaharda oluşan odun dokuları açık renkte, yazın oluşan odun dokuları, koyu renkte halkalar şeklinde oluşur. Bu durumda bir açık ve bir koyu renkli halka bir yıllık bir büyüme demektir. Bu halkaların sayısı ağacın yaşını verir.
Halkaların bize sunduğu bilgiler sadece ağacın yaşını vermezler. Bu halkalar;
- Arkeolojik kalıntıların tarihlenmesinde,
- Geçmişte oluşan erozyon ve çökelim hızlarının belirlenmesinde,
- Radyoaktif karbon yoluyla saptanan yaşların doğrulamasında,
- Önemli orman zararlarının ya da yangınların çıktığı tarihin bulunmasında,
- Geçmişte oluşan iklim değişikliklerinin ortaya çıkmasında yardımcı olur.
Genel olarak yıllık büyüme halkalarının yardımıyla geçmişte yaşanmış olayları belirlemeye çalışan bilim dalına Dendrokronoloji denmektedir. Yaşayan bir ağacın yaşı ise Artım Burgusu aletiyle bulunur. Artım burgusu; yaşı ölçülecek ağacın gövdesinin yerden 1.30 metre yüksekliğindeki bölgesinde, ağacın gövdesine çevirerek sokulur. Sonra halka kaşığı yardımı ile ağaca zarar vermeden bir yaş halkası çubuğu dışarı alınır. Bu çubuk üzerinden ağacın yıllık halkaları kolayca sayılır.
Bazı ağaç türleri çok uzun yıllar yaşarlar. Dünyanın saptanmış en yaşlı ağacı Sierra-Nevada’nın (Kaliforniya-ABD) kuzeybatı yamaçlarında denizden 3275 metre yüksekte yetişmiş olan bir çam ağacıdır.Pinus longaeva 1963-1964 yıllarında yapılan tespitlerle bu ağacın yaklaşık 4900 yıllık olduğu anlaşılmıştı. Bu ağaç günümüzde yaşamamaktadır, insanoğlu’nun acımasızlığından dolayı kesilmiştir.
Kaynak: http://www.ogm.gov.tr/
